RAT-Z Wniosek o rozłożenie na raty podatku, zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek

Szacowany czas czytania: 7-8 minutes

Najważniejsze informacje:

• Wniosek RAT-Z to formalne pismo do urzędu skarbowego o rozłożenie zobowiązania podatkowego na raty.
• Może dotyczyć bieżącego podatku, zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę oraz odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek.
• O rozłożenie na raty mogą ubiegać się podatnicy, płatnicy, inkasenci, spadkobiercy oraz osoby trzecie odpowiadające za dług.
• Kluczowe dla pozytywnego rozpatrzenia wniosku jest udokumentowanie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego.
• Decyzja organu podatkowego ma charakter uznaniowy i jest wydawana w formie decyzji administracyjnej.

Spis treści:

• Czym jest wniosek RAT-Z?
• Jakie zobowiązania podatkowe można rozłożyć na raty za pomocą wniosku RAT-Z?
• Kto jest uprawniony do złożenia wniosku RAT-Z?
• Kiedy należy złożyć wniosek o rozłożenie zobowiązania na raty?
• Jakie dokumenty są wymagane do wniosku RAT-Z?
• Jak udokumentować ważny interes podatnika lub interes publiczny?
• Jakie elementy powinien zawierać poprawnie wypełniony wniosek RAT-Z?
• Jak sformułować uzasadnienie wniosku?
• Jak zaproponować harmonogram spłat?
• Jak przebiega proces rozpatrywania wniosku przez organ podatkowy?
• Jakie kryteria bierze pod uwagę organ podatkowy?
• Jaka jest forma decyzji w sprawie rozłożenia na raty?
• Czy złożenie wniosku RAT-Z wstrzymuje postępowanie egzekucyjne?
• Czym jest opłata prolongacyjna i kiedy jest naliczana?
• FAQ - Najczęściej zadawane pytania

Czym jest wniosek RAT-Z?

Wniosek RAT-Z to oficjalne pismo, które podatnik, płatnik, inkasent lub inna upoważniona osoba kieruje do urzędu skarbowego, prosząc o możliwość spłaty zobowiązań podatkowych w ratach. Jest to narzędzie pozwalające rozłożyć płatność w czasie, kiedy jednorazowe uregulowanie długu jest niemożliwe albo bardzo trudne. Samo złożenie wniosku rozpoczyna formalne postępowanie dotyczące przyznania tej ulgi. Podstawę prawną stanowi tu art. 67a § 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Zgodnie z tym przepisem, organ podatkowy może – na wniosek podatnika i w sytuacjach podyktowanych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym – zgodzić się na odroczenie terminu płatności podatku lub rozłożenie go na raty (pkt 1). Może również odroczyć lub rozłożyć na raty spłatę zaległości podatkowej razem z odsetkami za zwłokę, a także samych odsetek od zaliczek na podatek, które nie zostały zapłacone w terminie (pkt 2).

Jakie zobowiązania podatkowe można rozłożyć na raty za pomocą wniosku RAT-Z?

Wniosek RAT-Z pozwala wnioskować o ratalną spłatę różnych należności wobec fiskusa. Można nim objąć:

• bieżący podatek, którego termin zapłaty jeszcze nie minął,
• zaległość podatkową, czyli podatek nieuregulowany w wyznaczonym terminie,
• odsetki za zwłokę naliczone od zaległości podatkowej,
• odsetki od zaliczek na podatek niezapłaconych w terminie, jeśli zostały one określone w decyzji organu podatkowego.

Kluczowe jest, aby we wniosku dokładnie sprecyzować, jakiego rodzaju zobowiązania i za jaki okres dotyczy prośba. Warto wiedzieć, że wniosek RAT-Z może obejmować rozłożenie na raty zaległości podatkowej wraz z naliczonymi odsetkami za zwłokę. Podatnik ma prawo wnioskować o łączne rozłożenie na raty zarówno kwoty głównej długu, jak i narosłych odsetek. Organ podatkowy rozpatrzy wniosek w takim zakresie, jaki wskaże wnioskodawca. Możliwe jest również wnioskowanie o rozłożenie na raty wyłącznie samych odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek. Taka sytuacja ma miejsce, gdy urząd skarbowy wydał osobną decyzję określającą wysokość tych odsetek, na przykład po przeprowadzonej kontroli czy weryfikacji rozliczeń. Wówczas wniosek RAT-Z może dotyczyć tylko tych konkretnych odsetek.

Kto jest uprawniony do złożenia wniosku RAT-Z?

O rozłożenie zobowiązań podatkowych na raty może ubiegać się kilka grup podmiotów. Wniosek RAT-Z ma prawo złożyć:

• podatnik – osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej, na której ciąży obowiązek podatkowy,
• płatnik – podmiot odpowiedzialny za obliczenie, pobranie i wpłacenie podatku do urzędu skarbowego,
• inkasent – podmiot zobowiązany do pobrania podatku od podatnika i przekazania go w odpowiednim terminie organowi podatkowemu,
• spadkobierca podatnika lub płatnika – w odniesieniu do przejętych zobowiązań podatkowych,
• osoba trzecia – jeśli odpowiada całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe podatnika (np. członek zarządu spółki kapitałowej czy wspólnik spółki osobowej).

Kiedy należy złożyć wniosek o rozłożenie zobowiązania na raty?

Wniosek RAT-Z najlepiej złożyć od razu, gdy tylko pojawią się trudności z terminowym uregulowaniem zobowiązania podatkowego. Jeśli przewidujemy problemy z zapłatą, rozsądnie jest złożyć wniosek jeszcze przed upływem terminu płatności podatku. Jeżeli już powstała zaległość podatkowa, wniosek można złożyć w każdej chwili. Trzeba jednak pamiętać, że im szybciej to zrobimy, tym niższe będą naliczone odsetki za zwłokę. Dodatkowo, złożenie wniosku przed rozpoczęciem postępowania egzekucyjnego może wpłynąć na jego ewentualne zawieszenie.

Jakie dokumenty są wymagane do wniosku RAT-Z?

Do wniosku RAT-Z trzeba dołączyć dokumenty, które potwierdzą argumenty przedstawione w uzasadnieniu. Chodzi o wykazanie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego oraz o udowodnienie, że spłata zobowiązania w ratach jest realna. Zazwyczaj potrzebne będą:

• oświadczenie o sytuacji finansowej, rodzinnej i majątkowej – opisujące szczegółowo dochody, wydatki, posiadany majątek oraz osobistą sytuację wnioskodawcy,
• aktualne dokumenty finansowe (dla przedsiębiorców) – na przykład bilans, rachunek zysków i strat, zestawienie przepływów pieniężnych, ewidencja środków trwałych czy wyciągi bankowe,
• dokumenty potwierdzające trudną sytuację – przykładowo zaświadczenia lekarskie o chorobie, dokumenty świadczące o utracie pracy, dowody poniesienia strat w wyniku zdarzeń losowych,
• dokumenty wskazujące na możliwość spłaty w ratach – na przykład prognozy finansowe, umowy z kontrahentami gwarantujące przyszłe przychody, promesy kredytowe,
• wypełniony formularz ORD-HZ (Oświadczenie o nieruchomościach oraz prawach majątkowych, które mogą być przedmiotem hipoteki przymusowej i rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, które mogą być przedmiotem zastawu skarbowego) – jeżeli organ podatkowy go wymaga.

Dokładny zestaw wymaganych dokumentów może się różnić, bo zależy od indywidualnej sytuacji wnioskodawcy i charakteru prowadzonej działalności. Formularz ORD-HZ, czyli oświadczenie o majątku, który mógłby zabezpieczyć spłatę długu, nie zawsze jest obowiązkowym załącznikiem do wniosku RAT-Z. Urząd skarbowy może jednak poprosić o jego złożenie, zwłaszcza gdy w grę wchodzą wysokie kwoty do rozłożenia na raty lub gdy pojawiają się wątpliwości co do możliwości spłaty zadłużenia. Ten formularz ma ułatwić urzędowi ewentualne ustanowienie zabezpieczenia na majątku podatnika (w formie hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego) na czas spłaty ratalnej. Warto sprawdzić wytyczne konkretnego urzędu skarbowego albo profilaktycznie dołączyć ORD-HZ przy wnioskowaniu o rozłożenie większych sum.

Jak udokumentować ważny interes podatnika lub interes publiczny?

Aby udokumentować ważny interes podatnika, należy przedstawić dowody świadczące o trudnej sytuacji finansowej, zdrowotnej lub życiowej, która uniemożliwia jednorazową spłatę zobowiązania. Mogą to być na przykład dokumenty medyczne, zaświadczenia o utracie dochodów, czy dowody potwierdzające konieczność poniesienia nagłych, wysokich wydatków (jak leczenie czy naprawa po klęsce żywiołowej). Istotne jest pokazanie, że terminowa zapłata podatku zagroziłaby podstawom egzystencji podatnika lub jego rodziny.

Z kolei udokumentowanie interesu publicznego może polegać na wykazaniu, że natychmiastowa zapłata podatku skutkowałaby, na przykład, likwidacją miejsc pracy (w przypadku firmy) albo przerwaniem świadczenia istotnych usług społecznych. Interes publiczny to także dążenie do zapewnienia regularnych wpływów do budżetu – umożliwienie podatnikowi spłaty w ratach może być korzystniejsze niż ryzyko, że dług nie zostanie spłacony wcale.

Jakie elementy powinien zawierać poprawnie wypełniony wniosek RAT-Z?

Dobrze przygotowany wniosek RAT-Z musi zawierać kilka kluczowych informacji:

• dane identyfikacyjne wnioskodawcy – imię i nazwisko lub nazwę firmy, adres zamieszkania lub siedziby, numer NIP lub PESEL,
• oznaczenie organu podatkowego, do którego wniosek jest adresowany,
• dokładne określenie rodzaju zobowiązania, którego dotyczy wniosek (np. podatek dochodowy od osób fizycznych, VAT, zaległość w podatku od nieruchomości),
• wskazanie okresu (rok, miesiąc, kwartał), za który powstało zobowiązanie,
• precyzyjną kwotę zobowiązania, o której rozłożenie na raty wnioskujemy (kwota podatku, zaległości, odsetek),
• proponowaną liczbę rat oraz wysokość każdej z nich,
• proponowany harmonogram spłat – z konkretnymi terminami płatności poszczególnych rat,
• szczegółowe uzasadnienie wniosku – opisujące przyczyny problemów z płatnością i argumenty za przyznaniem ulgi (ważny interes podatnika lub interes publiczny),
• podpis wnioskodawcy lub osoby przez niego upoważnionej,
• listę załączników dołączonych do wniosku.

Wiele urzędów skarbowych udostępnia gotowe wzory formularza RAT-Z, co może ułatwić jego prawidłowe wypełnienie.

Jak sformułować uzasadnienie wniosku?

Uzasadnienie wniosku RAT-Z to jego serce – od niego w dużej mierze zależy pozytywne rozpatrzenie sprawy. Musi być ono konkretne, rzeczowe i poparte dowodami w postaci załączonych dokumentów. Należy dokładnie opisać przyczyny trudności płatniczych – może to być nagła choroba, utrata pracy, spadek obrotów firmy czy jakieś zdarzenie losowe. Ważne jest przedstawienie aktualnej sytuacji finansowej, majątkowej i rodzinnej, aby pokazać brak możliwości jednorazowej spłaty. Trzeba też uargumentować, dlaczego rozłożenie długu na raty leży w ważnym interesie podatnika (np. pozwoli uniknąć bankructwa, zachować płynność finansową) lub w interesie publicznym (np. pomoże utrzymać miejsca pracy, zapewni wpływy do budżetu w dłuższej perspektywie). Całość powinna być spójna i przekonująca.

Jak zaproponować harmonogram spłat?

Proponowany harmonogram spłat musi być przede wszystkim realistyczny i dopasowany do możliwości finansowych wnioskodawcy. Należy podać konkretną liczbę rat i terminy ich płatności (np. do 15. dnia każdego miesiąca). Wysokość rat powinna być ustalona na poziomie umożliwiającym ich regularną spłatę, ale jednocześnie na tyle wysoka, by całe zobowiązanie zostało uregulowane w rozsądnym czasie. Organ podatkowy oceni realność propozycji, analizując przedstawioną sytuację finansową. Zbyt długi okres spłaty lub za niskie raty mogą zostać zakwestionowane. Warto dołączyć prognozę finansową lub inne dowody potwierdzające zdolność do terminowego regulowania rat zgodnie z przedstawioną propozycją.

Jak przebiega proces rozpatrywania wniosku przez organ podatkowy?

Po złożeniu wniosku RAT-Z razem z potrzebnymi załącznikami, urząd skarbowy rozpoczyna jego analizę formalną i merytoryczną. Sprawdza kompletność dokumentów, analizuje ich treść oraz ocenia sytuację finansową i majątkową wnioskodawcy. Kluczowe jest zbadanie, czy zostały spełnione ustawowe warunki, czyli czy rzeczywiście występuje ważny interes podatnika lub interes publiczny. Urząd może wezwać wnioskodawcę do uzupełnienia dokumentacji lub złożenia dodatkowych wyjaśnień. Analizie podlega również realność zaproponowanego harmonogramu spłat.

Jakie kryteria bierze pod uwagę organ podatkowy?

Rozpatrując wniosek RAT-Z, organ podatkowy kieruje się kilkoma głównymi kryteriami:

• istnieniem ważnego interesu podatnika – ocenianym przez pryzmat jego sytuacji finansowej, zdrowotnej, rodzinnej i życiowej,
• istnieniem interesu publicznego – rozumianego jako konieczność poszanowania wartości wspólnych dla społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie do państwa, ale też dbałość o finanse publiczne,
• możliwościami płatniczymi wnioskodawcy – weryfikowanymi na podstawie przedstawionych dokumentów finansowych i oświadczeń o majątku,
• realnością zaproponowanego harmonogramu spłat – czy podatnik faktycznie będzie w stanie regularnie płacić raty w proponowanej wysokości i terminach,
• dotychczasową historią podatkową wnioskodawcy – rzetelność w regulowaniu zobowiązań w przeszłości może stanowić dodatkowy atut.

Decyzja urzędu ma charakter uznaniowy. Oznacza to, że nawet jeśli formalne przesłanki zostaną spełnione, organ może odmówić rozłożenia na raty, jeśli uzna to za nieuzasadnione w danej sytuacji.

Jaka jest forma decyzji w sprawie rozłożenia na raty?

Rozstrzygnięcie dotyczące wniosku RAT-Z zapada w formie decyzji administracyjnej. Jeśli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, decyzja precyzuje:

• wysokość poszczególnych rat,
• terminy płatności kolejnych rat (czyli harmonogram spłat),
• wysokość naliczonej opłaty prolongacyjnej, jeśli ma ona zastosowanie w danym przypadku.

W przypadku decyzji odmownej, organ podatkowy musi przedstawić uzasadnienie swojej decyzji, wyjaśniając powody nieuwzględnienia wniosku. Od każdej decyzji – zarówno pozytywnej (jeśli nie zgadzamy się z jej warunkami), jak i negatywnej – wnioskodawca ma prawo wnieść odwołanie.

Czy złożenie wniosku RAT-Z wstrzymuje postępowanie egzekucyjne?

Samo złożenie wniosku RAT-Z nie powoduje automatycznego wstrzymania postępowania egzekucyjnego, jeżeli zostało ono już wszczęte wobec zaległości objętej wnioskiem. Jednak organ podatkowy, do którego wpłynął wniosek, może – na prośbę wnioskodawcy lub z własnej inicjatywy – zawiesić postępowanie egzekucyjne na czas rozpatrywania wniosku o raty. Jest to jednak jego decyzja uznaniowa. Złożenie wniosku zanim rozpocznie się egzekucja może natomiast skłonić urząd do wstrzymania się z jej wszczynaniem aż do momentu wydania decyzji w sprawie rat.

Czym jest opłata prolongacyjna i kiedy jest naliczana?

Opłata prolongacyjna to dodatkowy koszt, który organ podatkowy nalicza w związku z wyrażeniem zgody na rozłożenie na raty podatku lub zaległości podatkowej. Stanowi ona swego rodzaju rekompensatę dla budżetu państwa za odroczenie terminu płatności. Jej wysokość zależy od stawki opłaty prolongacyjnej (powiązanej ze stawką odsetek za zwłokę), kwoty podatku lub zaległości objętej ulgą oraz okresu, na jaki płatność została odroczona lub rozłożona na raty.

Opłata prolongacyjna jest ustalana w decyzji o rozłożeniu na raty i należy ją uiścić w terminach płatności poszczególnych rat lub w terminie zapłaty odroczonego podatku czy zaległości. Istnieją jednak sytuacje, kiedy opłata ta nie jest naliczana – na przykład, gdy przyznanie ulgi wiąże się z klęską żywiołową lub innym zdarzeniem losowym.

FAQ - Najczęściej zadawane pytania

Kto może złożyć wniosek o rozłożenie zobowiązania na raty?

Wniosek może złożyć podatnik, płatnik, inkasent, a także spadkobierca lub osoba trzecia odpowiadająca za dług podatnika.

Jakie rodzaje zobowiązań można objąć wnioskiem RAT-Z?

Wniosek może dotyczyć bieżącego podatku, zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę od zaległości oraz odsetek od niezapłaconych w terminie zaliczek.

Czy muszę uzasadnić mój wniosek RAT-Z?

Tak, wniosek musi zawierać szczegółowe uzasadnienie oparte na ważnym interesie podatnika lub interesie publicznym, poparte odpowiednimi dokumentami.

Jakie dokumenty zazwyczaj są wymagane do wniosku?

Zazwyczaj wymagane jest oświadczenie o sytuacji finansowej/majątkowej, aktualne dokumenty finansowe (dla firm) oraz dokumenty potwierdzające trudną sytuację lub możliwość spłaty w ratach; czasami także formularz ORD-HZ.

Czy złożenie wniosku automatycznie wstrzymuje egzekucję?

Nie, samo złożenie wniosku nie wstrzymuje automatycznie postępowania egzekucyjnego, ale organ podatkowy może je zawiesić na czas rozpatrywania wniosku.

Czy za rozłożenie na raty zawsze naliczana jest opłata prolongacyjna?

Opłata prolongacyjna jest naliczana co do zasady, ale istnieją wyjątki, na przykład w przypadku ulg związanych z klęską żywiołową.

PAMIĘTAJ! Gdy wypełnisz formularz - przeczytaj go uważnie w wersji ostatecznej lub skonsultuj się ze specjalistą! Udostępnione przez nas wzory druków, formularzy, pism, deklaracji lub umów należy zawsze właściwie przetworzyć, uzupełnić lub dopasować do swojej sytuacji.

Pamiętaj, że podpisując dokument kształtujesz nim swoje prawa lub obowiązki, zatem zachowaj należytą uwagę przy zmianach i jego wypełnianiu. Ze względu na niepowtarzalność każdej czynności, samodzielnie lub na podstawie opinii specjalisty musisz ocenić, czy wykorzystany formularz zastał zastosowany przez Ciebie odpowiednio do stanu faktycznego, prawnego lub zamierzonego celu.